Το έθιμο των Αράπηδων στη Νικήσιανη Καβάλας, και σε άλλα μέρη της Ανατολικής Μακεδονίας, που αναβιώνει παραδοσιακά στις 7 Ιανουαρίου, ανήμερα του Αϊ Γιάννη, ή πλέον στις 6 Ιανουαρίου για πρακτικούς λόγους, είναι μια ζωντανή σύνδεση με την πάλαι ποτέ διονυσιακή λατρεία και τη μυθολογία. Οι Αράπηδες, με τις επιβλητικές μαύρες κάπες, τις χαρακτηριστικές μάσκες από κατσικίσιο δέρμα (τις «μπαρμπότες») και τα βαριά κουδούνια στη μέση, γεμίζουν το χωριό με τον εκκωφαντικό θόρυβο των «τσανιών» (κουδουνιών) τους. Σύμφωνα με την παράδοση, ο θόρυβος αυτός λέγεται ότι κάποτε τρόμαξε ακόμα και ελέφαντες σε μια νικητήρια μάχη του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Την ημέρα του εθίμου, οι ομάδες Αράπηδων περιδιαβαίνουν τους δρόμους του χωριού με αργό, ρυθμικό βηματισμό, ενώ στις πλατείες οι αρχηγοί τους παλεύουν σε μια τελετουργική αναπαράσταση της θανάτωσης και της ανάστασης του Διόνυσου, που συμβολίζει τη χειμερία νάρκη και την αναγέννηση της φύσης. Το αποκορύφωμα έρχεται όταν οι Αράπηδες βγάζουν τις μάσκες τους και ξεσπούν σε ξέφρενο χορό, αναδεικνύοντας τη χαρά της ζωής και της κοινότητας. Το έθιμο, βαθιά ριζωμένο στην τοπική παράδοση, συγκεντρώνει κάθε χρόνο, όχι μόνο τους ντόπιους αλλά και τους απόδημους, όπου κι αν βρίσκονται, προσφέροντας μια αυθεντική εμπειρία που γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν.